شناسایی و تحلیل راهبرد ی عوامل و موانع کاربست مهارت ها یارتباطی در بین کتابداران کتابخانه های عمومی استان خوزستان

نوع مقاله : مقالات پژوهشی

نویسندگان

• محمدرضا شکاری ¹
• منصور کوهی رستمی ²

¹ دانشجوی دکتری، علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشگاه شهید چمران اهواز، رئیس کتابخانه مرکزی استان خوزستان

² استادیار گروه علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

10.22067/infosci.2021.23718.0

چکیده

مقدمه: کتابداران کتابخانه­ های عمومی درصددند تا اطلاعات گوناگون را به­طور مفید و مؤثر به طیف عظیمی از مردم ارائه دهند. به دلیل لزوم ارتباط میان کتابداران با انبوه اعضای بالقوه و بالفعل، پرداختن به مسئله‌ مهارت‌های ارتباطی بیش‌ازپیش اهمیت پیدا می‌کند. لذا هدف پژوهش حاضر تحلیل راهبردی عوامل و موانع مؤثر در به‌کارگیری مهارت‌های ارتباطی مدیران و کتابداران کتابخانه‌های عمومی استان خوزستان می­باشد.
روش­ شناسی: این پژوهش به لحاظ هدف از نوع کاربردی و به لحاظ ماهیت و نحوه­ گردآوری اطلاعات از نوع توصیفی و پیمایشی است که با کاربرد مدل SWOT به انجام رسیده است. جامعه­ پژوهش شامل تمامی مدیران و کتابداران کتابخانه­های عمومی استان خوزستان به تعداد 381 نفر است که پس از توزیع پرسش‌نامه، تعداد 277 مورد عودت داده شد. ابزار مورد استفاده، پرسش‌نامه­ محقق‌ساخته‌ای است که با مطالعه­ پیشینه و ادبیات موضوع طراحی شده است. برای تحلیل یافته‌ها از روش‌های مختلف آمار توصیفی استفاده شده است.
یافته­ ها: این پژوهش نتایجی را در 7 بعد از عوامل درونی شامل پذیرش و اعتماد، ارتباطات غیرکلامی و زبان بدن، ویژگی‌های شغلی، صداقت، همدلی و همدردی، کمیت و کیفیت ارتباط، شکایت و خشم، تلاش‌های فردی، به‌عنوان نقاط قوت و ضعف کاربست مهارت‌های ارتباطی؛ و 5 بعد از عوامل بیرونی شامل اجتماع و محیط، نگرش­های مدیریتی، آموزش و نظام ارتقاء، به‌عنوان فرصت‌ها و تهدیدهای کاربست مهارت‌های ارتباطی که کتابداران برای کاربست مهارت‌های ارتباطی با آن مواجه‌ هستند ارائه می‌دهد. از مجموع 36 مؤلفه‌ای که در 7 بُعد از عوامل درونی، به‌عنوان نقاط قوت و ضعف، مورد بررسی قرار گرفت، 6 نقطه قوت و 8 نقطه ضعف مشاهده، و 22 عامل باقی‌مانده در وضعیت متوسط قرار داشتند که میانگین 986/2 به‌دست می‌آید. همچنین از 21 عامل مورد بررسی در 5 بعد از عوامل بیرونی، با 2 فرصت مواجه، و با 15 تهدید روبه­رو هستند و 4 عامل دیگر نیز وضعیت متوسطی را دارا هستند و میانگین 296/2 برای عوامل بیرونی به‌دست آمد.
نتیجه‌: نتایج نشان می‌دهد که وضعیت مهارت‌های ارتباطی در میان مدیران و کتابداران کتابخانه‌های عمومی استان خوزستان در وضعیت «نسبتاً مطلوبی» قرار دارد. لذا شایسته است تا با استفاده از نقاط قوت، نقاط ضعف پوشش داده شود و با بهره­گیری از فرصت‌ها، بر تهدیدها غلبه نمود. در این راستا، لذا مدیران و برنامه‌ریزان کتابخانه‌های عمومی باید با برگزاری دوره‌های آموزشیِ حضوری و مجازی، تدوین برنامه‌های آموزشی مستمر، تنظیم نظام‌نامه‌ ارتقاء بر اساس مهارت‌های ارتباطی، در کنار اقناع‌سازی کتابداران با بهبود وضعیت حقوق و مزایا، درصدد افزایش مهارت‌های ارتباطی آن‌ها برآیند تا در ادامه بتوان شاهد رشد کمیت و کیفیت خدمات کتابخانه‌های عمومی باشیم.

کلیدواژه‌ها

• کتابخانه‌های عمومی
• استان خوزستان
• مهارت‌های ارتباطی
• کتابداران

---

عنوان مقاله [English]

Strategic Identification and Analysis of Factors and Obstacles in the Application of Communication Skills among Librarians of Khuzestan's Public Libraries

نویسندگان [English]

• Mohammad Reza Shekari ¹
• Mansoor Koohi Rostami ²

¹ PhD student, Information science and knowledge, Shahid Chamran University of Ahvaz & Head of the Central Library of Khuzestan Province

² Assistant professor, Information science and knowledge, Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran

چکیده [English]

Introduction: Librarians in public libraries are trying to effectively disseminate diverse information to a wide range of people. Since librarians interact with a large number of potential and actual members, it is more important to address the issue of communication skills. Therefore, the purpose of this study is to do a strategic analysis of effective factors and barriers in applying communication skills among managers and librarians of Khuzestan's public libraries.
Methodology: The study is applied one and in terms of nature and method of data collection is a descriptive survey and was done using SWOT model. The research population consisted of 381 managers and librarians of Khuzestan's public libraries. After distributing the questionnaire, 277 items were returned. The tool used was a researcher-made questionnaire designed with a review of the literature. Different methods of descriptive statistics were used to analyze data.
Findings: The results indicated that seven dimensions of internal factors including acceptance and trust, nonverbal communication and body language, job properties, honesty, empathy and sympathy, quantity and quality of communication, complain and anger, individual effort, as strengths and weaknesses of applying skills communicational; 5 dimensions of external factors including community and environment, managerial attitudes, training and promotion system are opportunities and threats that the librarians face in applying communication skills. Out of 36 components that were evaluated as strengths and weaknesses in 7 dimensions of internal factors, 6 components of strengths and 8 components of weaknesses were identified and the remaining 22 components were in the average condition and the mean rate was 2.986 for internal factors. Also, out of the 21 factors investigated in 5 external factors, there were 2 opportunities and 15 threats and the other 4 were in average condition and the average rate was 2.29 for external factors.
Conclusion: The results indicated that communication skills status among managers and librarians of Khuzestan's public libraries was in a "relatively desirable" state. So, it is worthy that remove weaknesses and take advantage of opportunities to overcome threats. In this way, public library managers and planners should seek to enhance librarians' communication skills through in-person and online courses, developing continuous training programs, developing a promotion code based on communication skills, along with persuading librarians to improve their salaries and benefits. As librarians' communication skills increase, we can see the growth in the quantity and quality of public library services.

کلیدواژه‌ها [English]

• Public libraries
• Khuzestan
• SWOT
• Communication skills
• Librarians

مراجع

اشرفی­ریزی، حسن، امرایی، مرتضی، پاپی، احمد، بهرامی، سوسن، سموعی، راحله (1391). مؤلفه‌های مهارت‌های ارتباطی و ارتباط آن‌ها با ویژگی‌های جمعیت‌شناختی در کتابداران دانشگاه اصفهان و دانشگاه علوم پزشکی اصفهان. نظام‌ها و خدمات اطلاعاتی، 2 (1)، صص 79-92. بازیابی شده در 5 تیر 1399 از: https://www.sid.ir/FileServer/JF/6007913910507.pdf

افشار، ابراهیم (1397). مهارت‌های ارتباطی برای کتابداران. تهران: چاپار.

امینی، اکرم. (1389). ارزیابی مهارت‌های ارتباطی کتابداران کتابخانه‌های عمومی شهر اصفهان. پایان­نامه کارشناسی ارشد علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.

بهمنی چوب­بستی، اکبر، سیدین، مهرداد (1397). الگویابی ساختاری تأثیر مهارت‌های ارتباطی کتابداران بر ارتباطات بین فردی و نقش آن بر راهبردهای مدیریت تعارض در کتابخانه­ها. فصلنامه سیاستگذاری علم و پژوهش رهیافت، 28 (72)، 77-90. بازیابی شده در 8 اسفند 1398 از: https://www.sid.ir/FileServer/JF/10005313977207.pdf

حجازی، یوسف، بازرگان، عباس، اسحاقی، فاخته (1387). راهنمای گام‌به‌گام ارزیابی درونی کیفیت در نظام دانشگاهی. تهران: دانشگاه تهران، مؤسسه انتشارات و چاپ.

حسینی، شهره، خسروی، عبدالرسول، بصیریان جهرمی، رضا (1395). بررسی مهارت‌های ارتباطی کتابداران کتابخانه‌های دانشگاهی شهر بوشهر از دیدگاه کتابداران و مراجعه­کنندگان به کتابخانه: رویکرد مقایسه­ای. دانش­شناسی (علوم کتابداری و اطلاع­رسانی و فناوری اطلاعات)، 9 (33)، 51-61. بازیابی شده در 23 مرداد 1399 از: https://b2n.ir/j28549

دیوید، فردآر. (1392). مدیریت استراتژیک. ترجمه علی پارساییان و محمد اعرابی. تهران: دفتر پژوهش­های فرهنگی.

رداد، ایرج؛ قطب‌زاده اردکانی، مصطفی (1396). بررسی تأثیر مهارت‌های ارتباطی کتابداران بر کیفیت ارائه خدمات (مطالعه موردی: کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی). مطالعات کتابداری و علم اطلاعات، 9 (3)، 91-110. بازیابی شده در 19 مهر 1399 از: https://www.sid.ir/FileServer/JF/4007113952105.pdf

رهنما، ساناز، فتاحی، رحمت‌الله، دیانی، محمدحسین (1394). بررسی میزان و عوامل مؤثر بر برخورداری کتابداران از مهارت‌های ارتباطی: مطالعه موردی کتابداران دانشگاه فردوسی مشهد. پردازش و مدیریت اطلاعات، 30 (3)، صص 875-898.

شجاعیان، نجمه‌السادات، شجاعی، معصومه، قاسمی، عبدالله (1396). تأثیر فعالیت بدنی طی بارداری بر رشد مهارت‌های اجتماعی اطفال: یک گزارش کوتاه. مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان، 16 (4)، صص 381-388. بازیابی شده در 26 شهریور 1399 از: https://www.sid.ir/FileServer/JF/44113940313.pdf

شیخ‌الاسلامی، علی، اسدالهی، الهام، محمدی، نسیم (1396). پیش‌بینی پرخاشگری نوجوانان بزهکار بر اساس راهبردهای حل مسئله و مهارت‌های ارتباطی. سلامت اجتماعی، 4 (3)، 209-219. بازیابی شده در 15 مهر 1399 از: https://www.sid.ir/FileServer/JF/3006513960306.pdf

کریمی، لعیا، بنی­اقبال، ناهید، تفرشی، شکوه، همایی، رضا (1391). میزان و نحوه­ی به­کارگیری مهارت‌های ارتباطی توسط کتابداران کتابخانه‌های دانشگاه­های دولتی شهر اصفهان. مدیریت اطلاعات سلامت، 9 (1)، صص 42-53. بازیابی شده در 15 مهر 1399 از: https://b2n.ir/w32736

مستحفظیان، مینا؛ طاهری، حمید (1394). ارتباط مهارت‌های مدیریتی و مهارت‌های ارتباطی مدیران ورزش استان اصفهان. فصلنامه مدیریت فراگیر، 1 (2)، 121-132. بازیابی شده در 25 مرداد 1399 از: https://b2n.ir/f53362

ملک­محمدی، سعید، حاجی­زین­العابدینی (1397). مهارت‌های ارتباط غیرکلامی کتابداران از دیدگاه دانشجویان مؤسسه آموزش عالی جهاد دانشگاهی خوزستان. تعامل انسان و اطلاعات، 5 (3)، 91-100. بازیابی شده در 1 شهریور 1399 از: https://hii.khu.ac.ir/article-1-2735-fa.pdf

وهابی، بشری، وهابی، احمد، صیادی، مهناز، روشنی، دائم (1395). بررسی مهارت‌های ارتباطی بین فردی و عوامل مرتبط با آن در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی کردستان. مجله توسعه آموزش در علوم پزشکی، 9 (24)، 102-107. بازیابی شده در 3 مهر 1399 از: https://www.sid.ir/FileServer/JF/3003913952412.pdf

 

Aamir, Khan, & Wisal, A. (2012). Leader’s Interpersonal Skills and Its Effectiveness at different Levels of Management. International Journal of Business and Social Science. 3 (4), 297-30. Retrieved 22 May 2020, from https://ijbssnet.com/journals/Vol_3_No_4_Special_Issue_February_2012/33.pdf

Afkhami, N., Tajafari, M., Nowkarizi, M. & Asghari Nekah, M. (2019). The Status of Librarians’Communication Skills and the Effective Factors in Public Libraries. Library Philosophy and Practice (e-journal). 1-16. Retrieved 12 June 2020, from: https://core.ac.uk/download/pdf/215160064.pdf

Bambaeeroo, F., Shokrpour, N. (2017). The impact of the teachers’ non-verbal communication on success in teaching. Journal of Advances in Medical Education & Professionalism, 5 (2), 51-59. Retrieved 27 April 2019, from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5346168/pdf/JAMP-5-51.pdf

Broady-Preston, J., Felice, J., Marshall, S. (2006). Building better customer relationships: Case studies from Malta and the UK. Library Management, 27 (6/7), 430-445. DOI:10.1108/01435120610702422

Chawner, Brenda & Oliver, Gillian (2013). A Survey of New Zealand Academic Reference Librarians: Current and Future Skills and Competencies. Australian Academic and Research Libraries, 44 (1), 29-39. DOI:10.1080/00048623.2013.773865

Devries, J., Rodkewich, M. P. (1997). Master Reference Librarians for a New Age. The Reference Librarian, 28 (59), 203-214. Doi.org/10.1300/J120v28n59_21

Durrance, J. C. (1995). Factors that Influence Reference Success: What Makes Questioners Willing to Return. https://doi.org/10.1300/J120v23n49_18

Freet, B., Marcinek, M. (2005). The future of the academic library and the academic librarian: a Delphi study reloaded. Routledge, 11 (1), 37-63. Retrieved 13 November 2019, from: https://docs.lib.purdue.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1727&context=iatul

GosinBoodoo, M. & McNish, M. (2005). Compring polarized perspectives librarian''''s professional skills and development. New library world, 106, 1214-1215. Retrieved 27 September 2019, from: https://core.ac.uk/download/pdf/188078373.pdf

Gottman, J. M. & R.W. Levenson (2007). The Timing Of Divorce: Predicting When a Couple Will Divorce Over a 14 Year Period. Journal of Marriage and Family, 62 (3), 737-745. https://doi.org/10.1111/j.1741-3737.2000.00737.x

Hashemi Bonjar, S. E., Arbabisarjou, A., Salami. M., Boryri, T. (2016). The effects of non-verbal communication of librarians upon satisfaction of patrons with public libraries (Case study: Public libraries in South-East of Iran). International Journal of Advanced Biotechnology and Research (IJBR), 7 (5), 1841-1846. Retrieved 19 October 2019, from: www.ijptonline.com/wp-content/uploads/2016/07/13840-13852.pdf

Hua, S. H. (2011). Analysis on Verbal Communication Skills in Library’s Reader Service. Sci-Tech Information Development & Economy. Retrieved 15 September 2019, from: http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-KJQB201112008.htm

Kakirman-Yildiz, A. (2012). Effective communication skills to manage the library: relations between managers and librarians. Qualitative and Quantitative Methods in Libraries (QQML) 2, 141 – 153. Retrieved 8 January 2020, from: https://www.researchgate.net/publication/332513240_The_Status_of_Librarians%27_Communication_Skills_and_the_Effective_Factors_in_Public_Libraries

Kamble, R (2011). Managerial skills for organizational performanc: an analytical study. Indian Streams Research Journal, 1 (1), 27-23. Retrieved 21 November 2020, from: https://b2n.ir/q28675

Ketlhoilwe, B. K., & Molatedi, S. K. (2015). An evaluation of the university of Botswana reference services staff: current and future eskills and competencies. A paper submitted in: IFLA WLIC, Cape Town. Retrieved 21 May 2019, from: https://www.ifla.org/files/assets/reference-and-information-services/publications/2-ketlhoilwe-en.pdf