تأثیر سواد اطلاعاتی کاربران بر صحت اطلاعات منتشره در شبکه‌های اجتماعی مجازی

نوع مقاله : مقالات پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

مقدمه: با توجه به امکان نشر/بازنشر پیام در شبکه‌های اجتماعی مجازی ، دقت به صحت پیام‌ها مسئله مهمی است که توجه به آن موجب افزایش اعتماد به محتوای این شبکه‌ها می‌شود. ازسویی‌دیگر، توان کاربران در تشخیص نیاز اطلاعاتی و بازیابی، ارزیابی و کاربست اطلاعات مهم تلقیمی‌شود. پژوهش حاضر، به‌دنبال فهم تأثیر سواد اطلاعاتی کاربران شبکه‌های اجتماعی بر میزان دقت آن‌ها نسبت به صحت پیام‌های منتشره در شبکه‌های اجتماعی است.
روش‌شناسی: پرسش‌نامه شامل‌ دو قسمت مربوط به سواد اطلاعاتی و صحت اطلاعات بوده. نتایج آزمون کرونباخ برای بخش صحت اطلاعات 894/0 و بخش سواد اطلاعاتی 875/0 بوده. روایی براساس نظر صاحب‌نظران این دو حوزه بررسی شد. پرسش‌نامه به  300 کاربر شبکه اجتماعی تلگرام ارسال و 165 پرسش‌نامه گردآوری شد.
یافته‌ها: سطح سواد اطلاعاتی کاربران شبکه‌ها در حد متوسط است؛ در 7 شاخص سواد اطلاعاتی کاربران، شاخص «به کارگیری اطلاعات» بیشترین مقدار (76/3) و مهارت «ارزیابی منابع اطلاعاتی و پایگاه‌های جست‌وجو» دارای کمترین مقدار (47/3) است.  در خصوص دقت به صحت اطلاعات بیشترین مقدار مربوط به «سلامت» با میانگین 73/3 و کمترین مقدار، «تخصص نقل‌کننده» با میانگین 54/3 است.
نتیجه‌گیری: همچنین براساس نتایج آزمون اسپیرمن، بین سواد اطلاعاتی کاربران گروه یک و دو و دقت به صحت اطلاعات رابطه وجود داردکه شدت کمی دارد. بین میزان توجه به صحت اطلاعات منتشره در این شبکه‌ها از سوی کاربران گروه یک و دو رابطه معناداری وجود دارد که شدت کمی دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Impact of the Information Literacy of Users on the Accuracy of the Information Published in Social Networks

نویسندگان [English]

  • Parvane Esmailzade
  • Mohammad Hasanzadeh
Tarbiat Modares University
چکیده [English]

Introduction: With rapid growth of social networks and due to their facilities including the possibility of publishing/re publishing messages by all users, the accuracy of messages is critical. The accuracy of messages will lead to improve confidence of content in social networks. User’s ability to recognize and retrieve, evaluate and use of information is considered to be important factor in this matter. The purpose of this study was to determine the relationship between information literacy of social networks users and messages correctness on this networks. Methodology: Data were collected with an information literacy and information correctness two-part questionnaire. This questionnaire was sent to 300 users of Telegram social network and 165 cases were collected. The Cronbach's Alpha (reliability) for information literacy component was .875 and that for information correctness was .894. Questionnaire validity were confirmed based on the views of the experts of these two matters.
Findings: This study shows that information literacy of social network users is in the moderate level. Out of information literacy seven indexes, use of information has maximum size (mean of 3. 76) and skill in evaluating information sources and searching databases has minimum size (mean of 3.47).  Between accuracy of message correctness indexes, “health” is in the maximum level (average 3.72) and "narrator expertise" in the minimum level (average3.54).
Conclusion: There is a relative relationship between users’ information literacy skills and the accuracy of messages disseminated in the social networks.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Social networks
  • Information literacy
  • Information Correctness
  • Internet
پریرخ، مهری. (1378). سواد اطلاعاتی: پژوهشی پیرامون چگونگی کسب سواد اطلاعاتی. با همکاری حسن مقدس‌زاده. مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، بهار و تابستان،318-334. تافلر، آلوین. (1385). موج سوم. (ترجمه شهین‌دخت خوارزمی). تهران: علم.
ترکمان، فرح، شهابی، زینب. (1395). شایعه و عوامل اجتماعی مؤثر در پذیرش آن. راهبرد اجتماعی فرهنگی، 5(19)، 191-216.
جوکار، عبدالرسول، اسماعیل‌پور، رضیه. (1388). آموزش مجازی و سواد اطلاعاتی: بررسی موردی آموزش‌های مجازی در دانشگاه شیراز. فصلنامه کتاب، (77)، 11-26.
زره‌ساز، محمد. (1394). واکاوی ارتباط میان قابلیت‌های روانشناختی و مهارتی کاربران با رفتار راهنمایابی آن‌ها بر پایۀ مدل تعدیل شده اطلاع‌یابی مارکیونینی (پایان‌نامه دکترای کتابداری و اطلاع‌رسانی). دانشگاه شهید فردوسی مشهد، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی.
ضیایی‌پرور، حمید، عقیلی، سید وحید. (1388). بررسی نفوذ شبکه‌های اجتماعی در میان کاربران ایرانی. رسانه، (20)4، 23-42.
مرادی، رحیمی و دیگران. (1393). رابطه تفکر انتقادی با سواد اطلاعاتی در دانشجویان علوم‌پزشکی. راهبردهای آموزش در علوم پزشکی، 3.(7)، 141-147.
مددپور، محمد (1394). فرهنگ و هویت در جامعه شبکه‌ای از نگاه مانوئل کاستلز. [نوشته وب‌سایت]. بازیابی‌شده در 15مهر1395 از
http://www.rahavardnoor.ir/index.php/articles/item/626-jamee-shabakei
مهدی‌زاده، محمد (1389). نظریه‌های رسانه،‌ اندیشه‌های رایج و دیدگاه‌های انتقادی. تهران: همشهری.
نیک‌کار، ملیحه (1387). طرح آموزش سواد اطلاعاتی در محیط آموزش از راه دور. پیک نور، 6 (3)، 43-51.
Chamberlain, P. R. (2010). Twitter as a vector for disinformation. Journal of Information Warfare, 9)1(, 11-17. Retrieved 2016, May 15, from
https://www.jinfowar.com/journal/volume-9-issue-1/twitter-vector-disinformation
Cuadrado-Garcia, M. Ruiz-Mol ,M. Montoro-Pons, J.D. (2012). Academic contest and social networking to promote technology and information literacy among university students. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 46(10), 222-226. Retrieved 2016. July 1, from www.sciencedirect.com . doi: 10.1016/j.sbspro.2012.05.097
katz, E. j., & aspden, p.(1997). A nation of strangers? Communications of the ACM, 40(12), 81-86. doi:10.1145/265563.265575
Kraut, R., Kiesler, S., Boneva, B., Cummings, J., Helgeson , V., & Crawford, A. (2002). Internet paradox revisited. Journal of Social Issues, 58(1), 49-74. Retreived 2016, july 1 from: https://www.dhi.ac.uk/san/waysofbeing/data/communication-zangana-kraut-2002.pdf
Stec, E. Varlejs, J. (2014). Factors affecting students’ information literacy as they transition from high school to college. School Library Media Research. Retreived 2016, May 31 from: http://www.ala.org/aasl/sites/ala.org.aasl/files/content/aaslpubsandjournals/slr/vol17/SLR_FactorsAffecting_V17.pdf
Topaloglu, M. Tekkanat, E. (2015). Identifying the usage of information technologies and literacy levels. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 182(3), 574–583. doi: 10.1016/j.sbspro.2015.04.784
CAPTCHA Image