ارزیابی خدمات جنبی کتابخانه‌های وابسته به نهاد کتابخانه‌های عمومی شهر تبریز و نقش آن در توسعۀ فرهنگ مطالعۀ مخاطبان کودک و نوجوان آن

نوع مقاله : مقالات پژوهشی

نویسندگان

• زهرا کیان راد
• فاطمه فهیم نیا
• نادر نقشینه

دانشگاه تهران

10.22067/riis.v7i2.61308

چکیده

مقدمه: پژوهش حاضر با هدف ارزیابی خدمات جنبی کتابخانه‌های وابسته به نهاد کتابخانه‌های عمومی شهر تبریز و نقش آن در توسعۀ فرهنگ مطالعه کاربران (کودکان و نوجوانان) انجام شد.

روش‌: این پژوهش کاربردی است و با رویکرد ترکیبی انجام شده است. جامعۀ آماری این پژوهش، بیست کتابخانۀ عمومی در شهر تبریز است که طبق آمار ادارۀ کل نهاد کتابخانه‌های عمومی شهر تبریز در سال 1395، در این شهر وجود داشت. به دلیل محدود بودن جامعه، همۀ کتابخانه‌های عمومی شهر تبریز مطالعه شدند و به دلیل مشخص نبودن شمار کاربران (کودکان و نوجوانان) استفاده کننده از خدمات جنبی، نمونه‌گیری از نوع نمونۀ در دسترس بود. در بخش کمی پژوهش، از پرسشنامۀ محقق ساخته استفاده شد که روایی آن طبق نظر متخصصان و پایایی آن با استفاده از آزمون آلفای کرونباخ تأیید شد.

یافته‌ها: یافته‌ها نشان داد، آموزش قرآن، داستان نویسی، مسابقات کتاب‌خوانی و نقاشی، جشن و مراسم مذهبی، مطالعه در تابستان، کانون ادبی، نمایشگاه کتاب، قصه‌گویی و تازه‌های کتاب برنامه‌های جنبی اجراشده در کتابخانه‌های عمومی هستند. نمایش فیلم، موسیقی و گروه‌های کتاب‌خوانی در هیچکدام از کتابخانه‌ها ارائه‌ ند. بیشترین اطلاع‌رسانی خدمات از طریق مدرسه بوده و هدف بیشتر شرکت‌کنندگان سرگرمی بود. رضایت از برنامۀ آموزش قرآن بسیار و مسابقات کتاب‌خوانی و نقاشی درحدمتوسط است.

بحث و نتیجه‌گیری: طبق یافته‌های به دست آمده از دیدگاه کاربران (کودکان و نوجوانان)، خدمات جنبی کتابخانه‌های عمومی با میانگین 51/3درصد تقریباً بالاتر ازحدمتوسط است که درحدخوب قرار گرفته و در توسعۀ لایۀ قواعد مؤثر است. به‌همین‌ترتیب، خدمات جنبی کتابخانه‌های عمومی با میانگین 44/3 درصد درحد متوسط قرار گرفته که موجب بهبود لایۀ جلوه‌ها می‌شود. خدمات جنبی کتابخانه‌های عمومی نیز با میانگین 58/3 درصد بالاتر ازحدمتوسط یعنی درحدخوب قرار دارد و در جهت دادن باورهای کاربران (کودکان و نوجوانان) از مطالعه و عناصر مرتبط با آن و نشاندادن ارزش‌های مطالعه مؤثرند. به طورکلی، از یافته‌های به دست آمده می‌توان نتیجه گرفت که خدمات جنبی کتابخانه‌های عمومی شهر تبریز در توسعۀ فرهنگ مطالعه کاربران (کودکان و نوجوانان) درحدمتوسط اجرا شده است. این کتابخانه‌ها می‌توانند با وضع قواعد و راهکارهای بهتر به بهبود فرهنگ مطالعه کمک کنند.

کلیدواژه‌ها

• خدمات جنبی
• کتابخانه‌های عمومی شهر تبریز
• فرهنگ مطالعه
• کودکان و نوجوانان
• کتابخوانی

---

عنوان مقاله [English]

Evaluation of the Ancillary Services of the Libraries under Supervision of Tabriz City’s Institution of Public Libraries, and Their Effects on Developing the Users' Reading Culture (Children and Teenagers)

نویسندگان [English]

• Zahra Kian Rad
• Fatemeh Fahimnia
• Nader Naghshineh

Tehran university

چکیده [English]

INTRUDUCTION: The aim of this study is to evaluat the ancillary services of the libraries under supervision of Tabriz city’s Institution of Public Libraries, and their effects on developing the users' reading culture among children and teenagers.

METHODOLOGY: The current research is an applied study and the mixed approach was used to conduct it. According to the statistics given by the main office of the Institution of Public Libraries in Tabriz city in 2016, there are 20 public libraries in the city. All of the public libraries of the city were studied due to their limited number and because there was no exact figure about the library users of the ancillary services (children and teenagers), the available sample methodology was used. A research-made questionnaire was used which its validity was approved by experts and its reliability was verified by Cronbach's alpha.

FINDINGS: The findings showed that the following ancillary activities are held in the public libraries: teaching Quran, story writing, book reading and painting contests, religious ceremonies and celebrations, summer holiday studies, literal associations, book fairs, storytelling, and book news. Movie show, music performance and reader groups are not active in any of the libraries. Most of the notices about the services are given via schools and the goal of most attenders is entertainment. There is a lot of satisfaction with the Quran learning programs, whereas with the reading and painting contests, the satisfaction is average.

CONCLUSIONS: Due to the findings, according to the users’ (children and teenagers) views, the quality of ancillary services of the public libraries: in development of rules layer with an average of 51/3 % is barely above average, in development of effects layer with an average of 44/3 % is just average, and in guiding the beliefs of users (children and teenagers) about reading and related concepts and emphasizing the values of reading, with an average of 58/3% is above average or good. Generally, we can conclude that the ancillary services of the public libraries in Tabriz from the aspect of developing reading culture of the users (children and teenagers) are in the average level. These libraries could elevate the reading culture by setting better rules and applying better methods.

کلیدواژه‌ها [English]

• Ancillary services
• Public Libraries
• Tabriz city
• Reading culture
• Children and teenagers
• Book reading

مراجع

بلینگتون، روزاموند؛ استرابریج، شیلا؛ گرین‌سایدز، لنور؛ فیتزسیمونز، آنت (1380). فرهنگ و جامعه:جامعه شناسی فرهنگی. ترجمه فریبا عزبدفتری، تهران: نشر قطره.

بیرانوند، علی (1389). جزوه درسی کتابخانه‌های عمومی و توسعه فرهنگی. دانشگاه پیام‌نور. بازیابی شده از http://www.google.com/url?sa=tq

جوکار، عبدالرسول؛ کرمی، باباجان (1380). بررسی میزان مطالعه و کتابخوانی فرزندان شاهد شیرازی در مدارس متوسطه شاهد و دانشگاههای دولتی شیراز و ارائه راهکارهای مناسب در تقویت آن. دانشور: دوماهنامه علمی پژوهشی دانشگاه شاهد، 9(36)، 44-35

دهقانی، حکیمه؛ هاشم‌زاده، محمدجواد؛ نوکاریزی، محسن(1394). نقش کتابخانه‌های عمومی شهرستان کرمان در توسعه فرهنگ مطالعه کاربران. تحقیقات اطلاع‌رسانی و کتابخانه‌های عمومی، 21(2)، 217-234

سالاری، محمود(1391). واکاوی و تبیین عوامل عمده مؤثر بر فرهنگ مطالعه در ایران و ارائه مدلی مناسب برای توسعه آن. پایان‌نامه دوره دکتری علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشگاه فردوسی مشهد، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی.

شعبانی، احمد؛ فاضل، مرتضی(1381). مطالعات غیردرسی دانش‌آموزان دوره متوسطه و شناسایی عوامل مؤثر بر آن از نظر دانش‌آموزان در شهرستان شهرضا. فصلنامه کتاب ،13(2)، 56-47

عباداللهی،نوراله (۱۳۸۲). «خدمات و اهمیت کتابخانه‌های عمومی». فصلنامه پیام کتابخانه، دوره ۱۳، شماره ۳ و ۴: ۱۵-۲۲.

مزینانی،علی (1392) « کتابخانه و کتابداری» .تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها(سمت)

Brendtson, M. (2002). The information in public libraries- just a tool, but what a tool. Conference of public library, Valencia.

Bourdieu Pierre (1989). Le sens pratique. Paris, Les editions de Minuits

Celano, D., & Neuman, S.B. (2001). The role of public libraries in children’s literacy development: An evaluation report. Harrisburg, PA: Pennsylvania Library Association.

Dent, V. & Yannotta, L. (2005). A Rural Community Library in Africa: A Studyof its Use and Users. Libri, 55(1), 39-55.

Laksmi, S. S. (2007). The effectiveness of reading habit promotion in public libraries of DKI Jakarta province. The International Conference on Libraries, Information and Society,26-27 June 2007, Petaling Jaya, Malaysia.

Ocanlokun, S. A. (1999) Strategy for Effective Reading Environment for the Nigerian Society. Gate way Library Journal, 2, 1-8.

Roman, S. and Fiore, C. D.(2010). “Do public library summer reading program close the achivment gaps”. Children & Libraries: The Journal of the Association for Library, 8 (3), 27-31.

Schroeder, R. (2012). When patrons call the shots: patron-driven acquisition at Brigham Young University. Collection Building, 31(1), 11-14.