بررسی تحلیلی کاربردپذیری استاندارد توصیف و دسترسی به منبع (RDA) در محیط اطلاعاتی جدید: ضرورت بازتعریف روابط و کارکردهای جدید

نوع مقاله : مقالات پژوهشی

نویسندگان

• سید مهدی طاهری ¹
• فاطمه نوشین فرد ²

¹ دانشجوی دکترای علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران

² عضو هیئت علمی گروه کتابداری و اطلاع‌رسانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران

10.22067/riis.v1i2.8586

چکیده

هدف: هدف از پژوهش حاضر بررسی کاربردپذیری استاندارد توصیف و دسترسی به منبع (RDA) برای توصیف و سازماندهی اشیای محتوایی محیط اطلاعاتی جدید است
روش شناسی: پژوهش حاضر، پژوهشی مفهومی است که با رویکرد تحلیلی-انتقادی بر مبنای هدف پژوهش انجام گرفته است. بدین منظور، ضمن بیان ویژگی های محیط و رسانه های جدید و تاثیر آن بر فرایند سازماندهی دانش، و تحلیل روابط درونی (میان سطوح چهارگانه هر شیء) و بیرونی (میان سطوح هر شیء با اشیای دیگر) ارائه شده توسط استاندارد جدید توصیف (RDA)، توانایی و قابلیت های آن برای پاسخگویی به ویژگی های محیط و رسانه های جدید مورد ارزیابی قرار گرفته است
یافته ها: یافته ها حاکی از آن است، ضعف هایی چند از جمله استفاده از ابزارها و رویکردهای سنتی به عنوان مبنای گسترش استاندارد، عدم هماهنگی مناسب با استانداردهای فراداده ای، و نیز عدم توجه کافی به ویژگی های اشیای محتوایی دسترس پذیر در محیط جدید، بیانگر سازگاری نه چندان مطلوب استاندارد با محیط جدید است
نتیجه گیری: ضعف های استاندارد برای توصیف و سازماندهی اشیای محتوایی محیط جدید، ضرورت بازنگری آن را در سطح روابط کتابشناختی (میان موجودیت ها) و کارکردهای مورد توجه نشان می دهد. در پایان دو رابطه "بخش/بخش" و "ویژگی های مشترک" و نیز سه کارکرد جدید "مدیریت"، نظم دهی، و "بسط" به عنوان راهکارهایی مناسب برای سازگاری بیشتر "استاندارد توصیف و دسترسی به منبع (RDA)" با ویژگی های محیط جدید توصیه شده است.
کلیدواژه ها: استاندارد "توصیف و دسترسی به منبع "(RDA)، محیط اطلاعاتی جدید، روابط کتابشناختی، کارکردهای پیشینه های کتابشناختی

---

مراجع

بهمن آبادی، علیرضا (1380). کاربرد اصطلاحنامه در بازیابی اطلاعات. فصلنامه کتاب، شماره 46 (تابستان 1380).

می، ژنز اریک (1385). فرایند تجزه و تحلیل در نمایه سازی: رویکردهای حوزه مدرک مدار و حوزه مدار. ترجمه محمد زره ساز. نما، شماره چهارم، دوره پنجم. پیوسته، دسترس‏پذیر: http://www.irandoc.ac.ir/data/e_j/vol5/zerehsaz.htm . (20 آبان 1386).

زارع زاده، فرانک (1381). بررسی روابط کتابشناختی در فهرستنویسی کتابشناسی ملی جمهوری اسلامی ایران. فصلنامه کتاب، شماره 52 (زمستان 1381).

طاهری، مهدی (1387). طراحی یک کتابخانه دیجیتالی استاندارد. در مجموعه مقالات نخستین همایش کتابخانه­های دیجیتالی، به کوشش شرکت پارس آذرخش. تهران: سبزان.

طاهری، مهدی (1389الف). استاندارد آر. دی. ای. و انتشارات ایرانی-اسلامی. کتاب ماه کلیات، شماره 157، دی ماه (1389).

طاهری، مهدی (1389ب). بررسی تحلیلی کارکردپذیری استاندارد آر. دی. ای. در توصیف و سازماندهی مواد آرشیوی. فصلنامه گنجینه اسناد، شماره 80 (زمستان 89).

طاهری، مهدی؛ نوشین فرد، فاطمه (1389). میانکنش پذیری استانداردهای کتابخانه­های دیجیتالی (سخنرانی علمی). برای انجمن کتابداری و اطلاع رسانی ایران. تهران، کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران (تیرماه 1389).

فتاحی، رحمت­الله (1375). روابط کتابشناختی در فهرستنویسی توصیفی. فصلنامه کتاب، دوره هفتم، شماره دوم (تابستان 1375).

فتاحی، رحمت­الله (1376). تجدید نظر در اصول و قواعد فهرست­نویسی انگلو-امریکن. فصلنامه کتاب، دوره هشتم، شماره 4 (زمستان 1376).

فتاحی، رحمت­الله (1380). چالش­های سازماندهی منابع دانش در آغاز قرن بیست و یکم با نگاهی بر دانش فهرستنویسی در ایران.  فصلنامه کتاب، دوره دوازدهم، شماره چهارم (زمستان 1380).

فتاحی، رحمت­الله؛ ارسطوپور، شعله (1386). تحلیل کارکردهای عناصر اطلاعاتی در پیشینه کتابشناختی: رویکردی نو به سازماندهی چند منظوره اطلاعات در فهرستهای رایانه ای.  فصلنامه کتابداری و اطلاع رسانی آستان قدس رضوی، شماره 38 (ص. 53-90).

محسن زاده کورایم، افسانه (1379). بررسی نظرات مدرسان کتابداری درباره لزوم بازنگری قواعد فهرستنویسی انگلو-امریکن در تطبیق آن با فهرست­های رایانه­ای.  فصلنامه کتاب، دوره یازدهم، شماره سوم (پاییز 1379).

 

Le Boeuf, Patrick (2005). FRBR: Hype or Cure All? Introduction. Cataloging & Classification Quarterly, [Online], available at:  http://polaris.gseis.ucla.edu/gleazer/461_readings/LeBouef2.pdf  [Aug. 5, 2010].

Carlyle, Allyson, Fusco, Lisa M. (2002). Equivalence in Tillett’s Bibliographic Relationships Taxonomy: A Revision. in Challenges in Knowledge Representation and Organization for the 21st Century: Integration of Knowledge Across Boundaries, Proceedings of the Seventh International ISKO Conference, 10-13 July 2002, Granada, Spain.

Coyle, Karen. (2004). Future Considerations: The Functional Library Systems Record. Library Hi Tech, 22 (2): 166 – 174.

Coyle, Karen; Hillmann, diane (2007). Resource Description and Access (RDA): Cataloging Rules for the 20^th century". D-Lib Magazine, [Online] available at:  http://www.dlib.org/dlib/january07/coyle/01coyle.html  [Aug. 5, 2010].

Fattahi, Rahmatollah. (1997). AACR2 and Catalogue Production Technology: relevance of cataloguing principles to the online environment. In The Principles and Future Development of AACR: Proceedings of the International Conference on the principles and Future Development of AACR, Toronto, 23 -25 October 1997. Edited by Jean Weihs. - Chicago: ALA, Canadian Library Association, Library Association, 1998: 17-43.

Fattahi, Rahmatollah (2010). From Information to Knowledge: Super Works and the Challenges in the Organization and Representation of the Bibliographic Universe. Fiesole (Firenze): Casalini Libri.

Heery, Rachel (1996). Review of Metadata Formats. [Online] available at: http://xml.coverpages.org/heery-review.html  [Dec. 7, 2010].

IFLA Study Group on the Functional Requirements for Bibliographic Records (2009). Functional Requirements for Bibliographic Records. [Online] available at: http://www.ifla.org/files/cataloguing/frbr/frbr_2008.pdf [Aug. 5, 2010].

Joint Steering Committee for Development of RDA (2008). RDA: Resource Description and Access…. [Online] Available at: http://www.rda-jsc.org/docs/5rda-fulldraft-toc.pdf [Aug. 5, 2010].

Joint Steering Committee for Development of RDA (2009). RDA: Resource Description and Access: Objectives and Principles [online], available at: http://www.rda-jsc.org/docs/5rda-objectivesrev3.pdf [Aug. 5, 2010].

Joint Steering Committee for Development of RDA (2010a). RDA: Resource Description and Access: Background. [Online] Available at: http://www.rda-jsc.org/rda.html  .[Aug. 5, 2010].

Joint Steering Committee for Development of RDA (2010b). RDA Relationships Overview …. [Online] Available at: http://www.rdatoolkit.org/backgroundfiles/RelationshipsOverview_10_9_09.pdf  http://www.rdatoolkit.org/backgroundfiles/RelationshipsWork_10_09_09.pdf http://www.rdatoolkit.org/backgroundfiles/RelationshipsExpression_10_09_09.pdf http://www.rdatoolkit.org/backgroundfiles/RelationshipsManifestation_10_09_09.pdf  http://www.rdatoolkit.org/backgroundfiles/RelationshipsItem_10_09_09.pdf [Aug. 5, 2010].

Network Development and MARC Standards Office (NDMSO) (2010a). Metadata Object Description Schema (MODS). [Online] Available at: http://www.loc.gov/standards/mods  [Dec. 5, 2010].

Network Development and MARC Standards Office (NDMSO) (2010b). Metadata Encoding & Ttransmission Standard. [Online] Available at: http://www.loc.gov/standards/mets/ [Dec. 5, 2010].

Taheri, Sayyed Mahdi (2007). The Persian translation of DCMI. [Online] Available at: http://www.pdcmi.islamicdoc.org  [Aug. 12, 2009].

Tillett, Barbar B. (2003). The FRBR model (Functional Requirements for Bibliographic Records). [Online] Available at: http://presentations.ala.org/images/1/1e/Getting_ready_for_RDA_FRBR_influences_2008rev_color.pdf [Aug. 5, 2010].

Tillett, Barbar B. (2008). The Influences of FRBR on RDA: Resource Description and Access. [Online] Available at: http://presentations.ala.org/images/1/1e/Getting_ready_for_RDA_FRBR_influences_2008rev_color.pdf [Aug. 5, 2010].

Wikipedia (2011a). Hyperlink. [Online] available at: http://en.wikipedia.org/wiki/Hyperlink [Aug. 5, 2011].

Wikipedia (2011b). Multimedia. [Online] available at: http://en.wikipedia.org/wiki/Multimedia [Aug. 5, 2011].