ردپای جهانی شدن بر شاخص‌‌های تولید علم و فناوری

نوع مقاله : مقالات مروری

نویسندگان

• فرشید دانش ¹
• ورا رشیدی ²
• منصور میرزایی ³

¹ دانشجوی دکتری علم اطلاعات و دانش‏شناسی دانشگاه فردوسی مشهد

² کارشناس ارشد علم اطلاعات و دانش‏شناسی مرکز اطلاع‌رسانی و کتابخانه مرکزی شرکت ملی نفت ایران

³ دانشجوی کارشناسی ارشد علم اطلاعات و دانش‏شناسی دانشگاه آزاد اسلامی همدان

10.22067/riis.v3i1.12082

چکیده

چکیده
هدف: برای بسیاری جهانی شدن بیانگر دگرگونی‏ها و پیشرفت‏های علم و فناوری است. مواردی از قبیل پیشرفت در تولید انواع فناوری‏های نوین اطلاعاتی، در تولید علم و همکاری‌های علمی دانشمندان و همچنین به وجود آمدن انواع نظام‌های استنادی جهانی، منطقه‌ای و ملی و شیوه‌های رتبه‌بندی دانشمندان، نشریات، دانشگاه‌ها و کشورها شاهدی بر این مدعا است. علاوه بر این انقلاب فناوری اطلاعات و ارتباطات موجب گردیده است که ارتباط میان مردم و جوامع مختلف به سادگی امکان‌پذیر گردد. از این منظر جهانی شدن با انقلاب علمی و دانسته‌های جدید مرتبط است. مقاله حاضر ردپای جهانی شدن را بر شاخص‌های سنجش علم و فناوری بررسی می‌کند.
روش‌: در نگارش این مقاله رویکرد مروری – تحلیلی مورد استفاده قرار گرفته است؛ روش مورد استفاده در این پژوهش، مطالعات کتابخانه‌ای است. از این ‏رو، برای نگارش بخش‌های مختلف مقاله حاضر از منابع کتابخانه‌ای فارسی و انگلیسی در قالب‏های الکترونیکی و چاپی استفاده شده است.
یافته‌ها: تبیین جهانی شدن از بعد علمی و فناوری، چیستی و چرایی علم‌سنجی، تاثیرات جهانی شدن بر علم‌سنجی و نگاهی به پیامدهای جهانی شدن بر شاخص‌های سنجش علم و فناوری و همچنین آسیب‌شناسی آنها از مهم‌ترین یافته‏های این مقاله می‌باشند.

کلیدواژه‌ها

• علم‌سنجی
• علم و فناوری
• تولید علم
• نظام‌های استنادی
• ضریب تاثیر
• آسیب‌شناسی

---

مراجع

آبام، زویا (1387)، تحلیلی بر جهانی شدن دانش: مروری بر نظریه‌ها، رویکردها و چالش‌ها. اطلاع‌شناسی. 5(3): 8-26.

آلبرو، مارتین (1381)، عصر جهانی، جامعه‌شناسی پدیده جهانی شدن، ترجمه نادر سالارزاده امیری. تهران: نشر آزاد اندیشان.

براون، تیبور؛ گلنزل، ولفگانگ؛ شوبرت، آندریاس،( 1374)، شاخص‌های علم  سنجی، ‌ارزیابی تطبیقی فعالیت‌های انتشاراتی و تاثیرگذاری ارجاعات 32 کشور. ترجمه محمد اسماعیل ریاحی. رهیافت. 8(بهار): 70-80.

بینش، سیده مژگان؛ دیده گاه، فرشته (1390)، عامل ویژه: سنجه‌ای نوین جهت ارزیابی انتشارات علمی. فصلنامه علوم و فناوری اطلاعات 26 (ویژنامه علم‌سنجی):121-135.

            حافظیان، کاظم و دیگران (1383)، علم­سنجی و تحقیقات کشاورزی: بررسی وضعیت تحقیقات در سطح سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی. تهران: وزارت جهاد کشاورزی، سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی، معاونت تحقیقاتی.

الحمادی، عبدالله (1381)، ما و مظاهر جهانی‌شدن، ترجمه عبدالله نکونام قدیمی، روزنامه همشهری، (2243)8.

حیدری، غلامرضا (1389)، معرفت شناسی علم‌سنجی. شیراز: مرکز منطقه­ای اطلاع­رسانی علوم و فناوری.

حیدری،‌غلامرضا (1386)، رویکردی انتقادی به مطالعات حوزه علم‌سنجی و اطلاع سنجی. سخنرانی ارائه شده در: اولین همایش علم‌سنجی در علوم پزشکی، اصفهان، 15-16 اسفندماه 1386.

داورپناه، ‌محمدرضا (1386)، ارتباط علمی: نیاز اطلاعاتی و رفتار اطلاع یابی. تهران: دبیزش، چاپار.

عصاره، فریده (1376)، کتابسنجی. مجله علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شهید چمران اهواز. 3 (4)، 63- 74.

گیدنز، آنتونی (1379)، گفتارهایی درباره پدیده یکپارچه جهانی. ترجمه علی اصغر سعید و یوسف حاجی عبدالوهاب. تهران: علم و ادب.

میرمحمدی، داوود (1381)، جهانی شدن، ‌ابعاد و رویکردها. مطالعات ملی. 3(11): 59-84.

نوروزی چاکلی، عبدالرضا (زودآیند). نقش و جایگاه مطالعات علم‌سنجی در توسعه. علوم و فناوری اطلاعات دسترسی در. http://Jist.irandoc.ac.ir (12/ 3/ 2012).

نوروزی چاکلی، عبدالرضا( 1387)، نقش و جایگاه مطالعات علم‌سنجی در سنجش و ارزیابی عوامل موثر بر اقتدار ملی. فصلنامه اقتدار ملی. 1(1): 41-59.

نوروزی چاکلی، عبدالرضا؛ حسن زاده، ‌محمد(1389)، توسعه علم، فناوری و نوآوری؛ رهیافت شاخص‌های علم‌سنجی. مدیریت اطلاعات سلامت. 7(4): 475-484.

هابرمارس، یورگن (1381)، جهانی شدن و آینده دموکراسی: منظومه پسا ملی، ترجمه کمال فولادی. تهران: نشر مرکز.

 

Amin, M., &Mabe, M. A. (2003). Impact factors: Use and abuse.Medicina, 63(4), 347-354.

Beck,U. (2000). What is Globalization? New York: Blackwell.

Bergstrom, Carl T. (2007), Eigenfactor: Measuring the value and prestige of scholarly journals, College and Research Libraries News, 68(5) : 314–316.

Brown, T. (2011). Journal quality metrics: Options to consider other than impact factors. American Journal of Occupational Therapy, 65(3), 346-350

Castells, M. (1998).The network society. London: Blackwell.

Cross, J (2009). New Journal Metrics make an Impact. Editors' Bulletin. 5(1):22-29.

Dong, Peng; Loh, Marie; &Mondry, Adrian (2005). The impact factor revisited. Biomedical Digital Libraries, 2(7) available at: http://www.bio-diglib.com/content/pdf/1742-5581-2-7.pdf (20/12/2011).

Egghe, L., Rousseau, R. (1990). Introduction to Informetrics: Quantitive Methods in Library, Documentation and Information Science. Amesterdam: Elsevier.

Garfield, E. (2006). The history and meaning of the journal impact factor. Journal of the American Medical Association, 295(1), 90-93.

Glanzel, W., &Moed, H. F. (2002). Journal impact measures in bibliometric research. Scientometrics, 53(2), 171–193.

Hood, W. W.; WILSON, C. S. (2001).The literature of bibliometrics, scientometrics, and informetrics.Scientometrics, 52 (2), 291–314.

Leydesdorff, L., &Opthof, T. (2010). Scopus's source normalized impact per paper (SNIP) versus a journal impact factor based on fractional counting of citations. Journal of the American Society for Information Science and Technology, 61(11), 2365-2369.

Price, D.J.D. (1963). Little Science, Big Science. New York: Columbia University Press.

Seglen, P. O. (1997). Why the impact factor of journals should not be used for evaluating research. British Medical Journal, 314(7079), 498-502.

Tamlinson,J.(1999). Globalization and Culture. Cambridge: Polity press.

Wikipedia Encyclopedia (2011). Impact factor. Available at: http://en.wikipedia.org/wiki/Impact_factor2011. (10/3/2012)